111- آيا خانم‌ها، مستقل از شوهر مي‌توانند مرجع تقليد خود را
مشخّص نمايند؟
اشكال ندارد؛ لكن اگر بتوانند مرجع تقليد واحد داشته باشند، از
جهات مختلف بهتر است.
112- آيا بايد به خانمي كه در خانة همسر كار مي‌كند، اجرت داد؟ اين
حكم فقهي است يا اخلاقي؟
از نظر اينجانب، چنان‌كه در رسالة عمليّه هم آورده‌ام،[1]
يكي از وظايف و مسئوليّت‌هاي زن، ادارة خانه است و بنابراين، امور منزل بر
عهدة اوست و حقّي است كه شوهر بر ذمّة همسر خويش دارد؛ چنان‌كه تأمين هزينه‌هاي
زندگي و نفقه، حقّي است كه زن بر ذمّة همسر خود دارد. از اين جهت در اداء حقّ،
گرفتن اجرت جايز نيست. لكن از ديدگاه اخلاقي، مسأله به‌گونة ديگري مطرح مي‌شود و
آن اين است كه فضاي زندگي مشترك، بايد فضاي هم‌دلي و هم‌بستگي و مشاركت در همة
امور، چه در مادّيات و چه در معنويّات، باشد و در فضاي خانه و خانواده، قبل از
قانون و فقه، بايد اخلاق و رفتارهاي اخلاقي، و محبّت و مودّت طرفيني حاكم گردد.
113- چرا قضاي نمازِ پدر بر پسر واجب است، امّا قضاي نماز مادر،
واجب نيست، اين تفاوت به چه دليل است؟
از نظر اينجانب، كلّية نمازهايي كه در مرض موت از والدين، چه پدر
و چه مادر، قضاء شده است، بايد توسّط پسر بزرگتر خوانده شود.[2] كما
اينكه رأي برخي ديگر از فقهاء عظام# نيز چنين بوده است.
114- آرايش نمودن دختران، قبل از ازدواج و در مجالس زنانه چه حكمي
دارد؟
اين كار با منزلت يك دختر مسلمان و مقام عفّت و حيا سازگاري ندارد
و كار ناشايستي است.
115- انگشتر، دست بند، ساعت و لاك كردن ناخن ها و به طور كلّي،
زينت آلات براي زن، در چه محدوده‌اي جايز است؟
اگر محرّک نباشد و احتمال مفسده ندهد، در مقابل محارم، اشکال
ندارد؛ ولی در مقابل نامحرم، مطلقِ زینت بانوان، باید پوشیده شود.
116- پوشيدن جوراب نازك و بدن نما براي خانم‌ها در بيرون از منزل و
در ديدِ نامحرم چه صورت دارد؟
حرام است و گناه آن هم بزرگ است.
117- بيرون گذاشتن موهاي سر از چادر يا مقنعه، يا بيرون گذاشتن مو
از پشت روسري، توسّط خانم‌ها در ديدِ نامحرم، چه حکمي دارد؟
حرام است و گناه آن هم بزرگ است.
118- روسري‌هاي توري كه حجم و رنگ مو از زير آن مشخّص است، چه
حكمي دارد؟
استفاده از آن جایز نیست؛ و همچنین استفاده از روسری‌هایی که باعث
زینت و یا موجب جلب توجّه باشد، جایز نیست.
119- به تازگي روسري‌هاي بسيار كوچك، در بازار‌ها به فروش مي‌رسد
كه گردن و تمام سر را نمي‌پوشاند و به آن، دستمالِ سر مي‌گويند، حكم اين قبيل
پوشش‌ها چيست؟
این‌گونه از لباس‌ها و پوشش‌ها، مصداق «تبرّج» است که در قرآن
کریم، از آن به شدّت و با تأکید نهی شده
و استفاده از آن حرام است.
120- حكم نگاه كردن به خانم‌هايي كه در خيابان، حجاب خود را رعايت
نمي‌كنند، چيست؟
اگر احتمال مفسده نباشد و موجب تحریک نیز نباشد، اشکال ندارد؛ لکن
این جهت را برای جوانان، از جهاتی نمی‌توان تجویز کرد.
121- خريد و فروش روسري‌هاي كوتاه، دستمالِ سر و روسري شالي كه
گردن و تمام سر را نمي پوشاند، چه حكمي دارد؟
چون اعانت بر إثم و بلکه
موجب اشاعة گناه است، جایز نیست.
122- آرايش نمودن زنان در خيابان تا چه
اندازه و به چه صورت جايز است؟
زینت و آرایش زن، برای نامحرم مطلقاً حرام است، خواه شهوت انگیز
و مفسده انگیز باشد و خواه نباشد و از نظر قرآن کریم، گناه آن در سر حدّ کفر است:
]وَ قَرْنَ في بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ
الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى[.
123- خريد و فروش عكس‌هاي هنر پيشگانِ زن با وضع نامناسب و نصب در
مغازه‌ها، خانه‌ها و ماشين‌ها چه حكمي دارد؟
حرام است و مصداق اشاعة فحشا و فساد است و قرآن کریم گناه آن را
بسیار بزرگ شمرده است.
124- مراجعة خانم‌ها به پزشك مرد و همچنين مراجعة آقايان به پزشك
زن، چه حكمي دارد؟
اگر احتمال مفسده نباشد و بتواند خود را حفظ نمايد، اشكال ندارد.
125- آرايش كردن بعضي مردان، مانند زير ابرو برداشتن و سرمه كشيدن
و رنگ كردن قسمتي از موهاي جلوي سر، چه
حكمي دارد؟
این‌گونه موارد چون نوعاً باعث تحریک و باعث جلب توجّه نامحرم است،
جایز نیست و همچنین با تنزّه شخصیّت انسان مسلمان سازگاری ندارد.
126– نگاه كردن و صحبت نمودن با خانم‌هاي بدحجاب به منظور خريد و
فروش اجناس، چه حکمي دارد؟
اگر محرّک نباشد و احتمال مفسده نیز وجود نداشته باشد، اشکال
ندارد؛ لکن باید توجّه داشت که تعدّد و تکرار این‌گونه مسائل، غالباً و به تدریج
موجب فساد اخلاقی است و لذا تجویز این‌گونه امور، از جهاتی جایز نیست.
127- آيا شركت خانم‌ها در رشته‌هاي ورزشي رزمي، فوتبال، دوچرخه‌‌سواري
و اسب دواني مورد تأييد و صحيح است؟
اين‌گونه كارها با مقام عفّت و حياي بانوان منافات دارد، علاوه بر
اينكه مشتمل بر بدآموزي هم مي‌باشد.
128- اخيراً در رسانه‌ها نشان دادند توسّط نيروي انتظامي، پليس زن
تشكيل شده است و به آنها آموزش تيراندازي و آموزش‌هاي كماندويي مانند پايين آمدن
از ساختمان‌ها و... مي‌دهند، آيا اين كار صحيح است؟ آيا زنان در چنين كارهايي
شركت كنند؟
اين‌گونه مسائل چون مربوط به حكومت است، بايد از وليّ‌فقيه و رهبر
حكومت سؤال شود. لكن از نظر فتواي اينجانب ـ و نه از حيث تصرّف در امور حكومتي ـ
چون اين‌گونه كارها مشتمل بر بدآموزي است، نبايد انجام شود.
129- در برخي از مدارس دخترانه از معلّمان مرد استفاده مي‌شود،
وظيفة چنين معلّماني چيست؟
اوّلاً اگر امكان داشته باشد، بايد از معلّم خانم استفاده شود و
ثانياً به هر اندازه كه مقدور باشد، بايد هم معلّمانِ مرد و هم شاگردان دختر، در
رعايت احكام اسلامي كوشا و جدّي باشند.
130- متأسّفانه در سال‌هاي اخير ايجاد قهوه‌خانه‌ها به اسم سفره
خانه و چايخانه گسترش يافته و بدبختانه ديده مي‌شود خانم‌ها با كشيدن قليان و
سيگار در اين مكان‌ها و در انظار عمومي، وضع بدي را به وجود آورده‌اند. بفرماييد
حكم شركت زنان در اين مكان و مصرف دخانيات براي آنان چيست؟
شركت در اين‌گونه محافل، چه براي مردان و چه براي بانوان حرام است،
و چنان‌كه بارها تذكّر داده‌ايم، دستگاه‌هاي ذي‌ربط بايد نسبت به برچيدن اين‌گونه
مجالس اقدام نمايند. اساساً فرهنگ اسلامي و تنزّه حكومت اسلامي و مقام عفّت و حيا
و منزلت زن و مرد مسلمان، از اين‌گونه جلسات داراي اختلاط در مناظر عمومي، مبرّاست
و به شدّت با آن مخالف است.
131- خوانندگي زنان به‌صورت فردي يا هم‌خواني مانند تلاوت‌قرآن،
مداحي و سرود چه حكمي دارد؟
به طور كلّي، اموري كه مشتمل بر بدآموزي باشد، يا خداي ناكرده،
منجر به فساد گردد، جايز نيست، اگر چه در اين‌گونه موارد، صداي زن را نامحرم هم
نشنود.
132- آيا خواندن سرودهاي دسته جمعي توسّط دختران اشکالي دارد؟
چون مشتمل بر بدآموزي است، جايز نيست. اگر چه تحريك كننده هم
نباشد.
133- هنرپيشگي براي زنان و انتخاب
بازيگري به عنوان شغل براي خانم‌ها، چه حكمي دارد؟
چون مشتمل بر بدآموزي است، بايد پرهيز شود.
134– حكم فعّاليّت بعضي مؤسّسات بازيگري كه در آن، آموزش تئاتر و
بازيگري به خانم‌ها توسّط زن يا مرد داده مي‌شود، چيست؟
جایز نیست و چه بسا در بسیاری از موارد، مصداق اشاعة فساد می‌شود.
135- نظر حضرتعالي در مورد آموزش موسيقي در مهد كودك يا دبستان به
عنوان برنامه‌هاي فوقِ برنامه و اوقات فراغت چيست؟
به طور کلّی، ترویج موسیقی، به هر شکلی، برای هيچ کس جایز نیست و
با اهداف عالیه و آرمان‌های متعالی اسلام و نظام اسلامی نیز، به طور کلّی،
منافات دارد و رفتار بر خلاف این آرمان‌ها و اهداف حرام است.
136-گروه‌هاي موسيقي كُر (سرودهاي دسته جمعي) با يك رديف زن و يك
رديف مرد چه حكمي دارد؟
جایز نیست و مصداق اختلاط زن و مرد، به شکل حرام است.
137- ايجاد گروهاي موسيقي كوچك
- متشكّل از چند دختر و پسر - و نواختن موسيقي در كنار هم، چه حكمي دارد؟
جایز نیست.
138- تشکيل گروه‌هاي تئاتر
دختر و پسر كه معمولاً ارتباط‌ها و اختلاط‌ها به راحتي صورت مي‌گيرد، از نظر شرعي
چه حكمي دارد؟
جایز نیست.
139- آموزش قرآن كريم به خواهران، توسّط مردان چه حكمي دارد؟
اگر احتمال مفسده نباشد، جایز است و در غیر این صورت، جایز نیست.
140- خواندن قرآن به صورت ترتيل و يا تحقيق توسّط خواهران به جهت
يادگيري و رفع اشكال، در حضور معلّم يا مربّي مرد چه حكمي دارد؟
اگر احتمال مفسده نباشد، جایز است و در غیر این صورت، جایز نیست.
141- آيا برگزاري برنامة تواشيح و هم خواني قرآن توسّط خواهران به
صورت گروهي در برابر مردان، اشکال شرعي دارد؟
چون با حفظ عفاف بانوان منافات داشته و با شخصیّت والای زن مسلمان
سازگاری ندارد، جایز نیست.
142- نگاه خانم‌ها، به بدن نيمه‌عريان
ورزشكاران مرد و جمع‌آوري عكس‌هاي آنان چه حكمي دارد؟
جایز نیست.
143- حضور زنان در ورزشگاه‌ها و ابراز احساسات ايشان و سوت و كف
زدن آنها چه حكمي دارد؟
جایز نیست و نباید با برخی توجیهات غلط و نادرست، این‌گونه امور
ناشایست را، که موجب خدشه‌دار شدن شخصیّت زن مسلمان و در معرضِ آسیب قرار گرفتن
اوست، تجویز و یا ترویج کرد؛ و باید توجّه داشت که تجویز این‌گونه مسائل و یا
ترویج آن، بالأخص از سوی اشخاص یا دستگاه‌هایی که از حیث علمی یا اجرایی یا جهات
دیگر دارای نفوذ هستند، گناه و معصیتِ بزرگی است که چه بسا موجب زیر سؤال رفتن
نظام مقدّس اسلامی است و مسلّماً حرام است.
144- حکم خنديدن با صداي بلند براي زن در خانه يا خيابان چيست؟
این کار در مقابل نامحرم جایز نیست؛ چنان‌که خندیدن بی‌صدا در
مقابل نامحرم ـ اگر احتمال مفسده داشته باشد ـ جایز نیست.
145- گفتن و شنيدن ضرب المثل‌ها و مطالبي كه از ضعف و زبوني جنس زن
حكايت مي‌كند، چه حكمي دارد؟
هر گفتاري که مشتمل بر توهين به انسان ـ نوع يا شخص ـ باشد، جايز
نيست و بلکه در روايات آمده است که به منزلة جنگ با خداوند است.